door 
Omdat digitale toegankelijkheid een basisrecht is, is het een wettelijke plicht om alles wat je online publiceert voor iedereen toegankelijk te maken. Iets waar je dus ook op moeten letten als je als ondernemer een website laat maken voor je bedrijf. Hoe zit dat nu met de wet digitale toegankelijkheid? In dit artikel lichten we dit toe.
Niet één wet digitale toegankelijkheid
Om te beginnen: er is niet één wet waarin alles is omschreven waar digitaal toegankelijke websites en apps aan moeten voldoen. In plaats daarvan zijn er verschillende wetten en regelingen die net weer voor een ander doel of een andere markt geschreven zijn. Daarnaast zijn er nog verschillende niveaus waarop wet- en regelgeving gemaakt is: internationaal, Europees en nationaal. We volgen deze route ook in dit artikel.
De internationale wet digitale toegankelijkheid
De Verenigde Naties hebben in 2006 het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (in de volksmond “VN-verdrag handicap”) opgesteld. Dit verdrag komt er kort gezegd op neer dat de lidstaten hebben afgesproken dat zij niet zullen discrimineren ten aanzien van mensen met een functiebeperking.
Een verdrag bestaat dus vooral uit afspraken. Om het te laten werken, moet zo’n verdrag daarom eerst worden omgezet in nationale wetgeving. In Nederland is dat in 2016 gedaan door de Wet gelijke behandeling van mensen met een handicap of chronische ziekte (Wgbh/cz) aan te passen. Deze wet geldt voor zowel overheden als het bedrijfsleven en hierin staat dat het verboden is om te discrimineren op basis van een handicap of ziekte. Iemand die hinder ondervindt van zijn of haar beperking, kan vragen om zogenaamde doeltreffende maatregelen. Wordt dit geweigerd? Dan kun je een klacht indienen bij het College voor de Rechten van de Mens.
Europese wet digitale toegankelijkheid
Ook in Europees verband is beleid opgesteld om de digitale toegankelijkheid te verbeteren. Hierin is een tweedeling gemaakt in beleid voor de publieke sector (de overheid) en voor de private sector (bedrijven).
Web Accessibility Directive(WAD)
De Web Accessibility Directive (EU-richtlijn 2016/2102) verplicht dat websites en apps voor publieke sectoren van EU-lidstaten digitaal toegankelijk zijn. Uiterlijk 23 september 2018 moesten lidstaten deze richtlijn omzetten in nationale wetgeving. Elke lidstaat mag hierbij wel verdergaande maatregelen nemen, maar moet de bepalingen van de EU-richtlijn als minimum hebben.
In deze richtlijn wordt verwezen naar de Europese standaard EN 301 549 en daarin staat vervolgens benoemd dat aan de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) moet worden voldaan. De standaard EN 301 549 kan en zal regelmatig wijzigen. Op het moment van schrijven (november 2022) is versie 3.2.1 de geldende versie en hierin staat dat aan WCAG versie 2.1 niveau A en AA voldaan moet worden.
In Nederland is de WAD op 1 juli 2018 omgezet in het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid. Dit besluit bepaalt dat websites en mobiele apps van Nederlandse (semi-)overheden moeten voldoen aan de toegankelijkheidseisen en dat de organisaties een toegankelijkheidsverklaring moeten publiceren. Voor deze verplichting golden verschillende ingangsdata. In het besluit is beschreven dat altijd de geldende versie van de Europese standaard EN 301 549 geldt. Als deze standaard dus wordt geüpdatet, is dat ook meteen de wet.
Momenteel is het zo dat je bij problemen met de toegankelijkheid van een website of app de betreffende organisatie moet benaderen. In de toegankelijkheidsverklaring staat hoe je dat kunt doen. Als de overheidsorganisatie hiervoor geen maatregelen neemt, zijn er op dit moment nog geen sancties. Wel is er sprake van horizontale verantwoording en interbestuurlijk toezicht. Dit betekent voor bijvoorbeeld een gemeente dat het college van burgemeester en wethouders verantwoording aflegt aan de gemeenteraad. Daarnaast ziet de provincie erop toe dat de gemeente zich aan de wettelijke plicht houdt. Het is de bedoeling dat het tijdelijk besluit onderdeel wordt van de Wet digitale overheid. Daarin is dan ook het toezicht op de naleving van de wet beter geregeld.
De Belgische wetgeving lijkt heel erg op die in Nederland, inclusief de verplichting van een toegankelijkheidsverklaring en de mogelijke uitzonderingen. Andere Europese landen hebben soms aanvullende eisen opgesteld. Zo geldt dit in Frankrijk ook voor bepaalde bedrijven, moeten organisaties een plan kunnen opstellen en zijn ze verplicht om trainingen te verzorgen aan medewerkers.
European Accessibility Act(EAA)
De [lang]European Accessibility Act[/lang] (EU-richtlijn 2019/882) verplicht dat de hele keten van bepaalde producten en diensten in de private sector digitaal toegankelijk is. Het gaat hier bijvoorbeeld om computers en besturingssystemen, smartphones, pinapparaten, zelfservice-terminals, digitale tv en streamingsdiensten, telefoondiensten, e-books en e-readers, maar ook om veiligheidsdiensten, transportdiensten, e-commerce en bankdiensten voor consumenten. Kleine ondernemingen zijn van de wettelijke plicht uitgesloten.
De EAA moest op 28 juni 2022 zijn omgezet in nationale wetgeving, maar in Nederland is dit op het moment van schrijven nog niet gebeurd. Wel is de Implementatiewet toegankelijkheidsvoorschriften in de maak. Deze lag in december 2021 ter consultatie. In België is de EAA, voor zover bekend, ook nog niet omgezet in nationale wetgeving. Hier is nog een extra moeilijkheid, omdat dit om zowel federale als regionale bevoegdheden gaat. De wetgeving moet in alle lidstaten per 28 juni 2025 verplicht worden toegepast.
Schematisch overzicht van internationale, Europese en nationale wetgeving voor de overheid en het bedrijfsleven.
| Overheid en bedrijfsleven | Overheid | Bedrijfsleven | |
| Internationaal en Europees | VN-verdrag Handicap | Web Accessibility Directive (WAD) | European Accessibility Act (EAA) |
| Nationaal | Wet gelijke behandeling (Wgbh/cz) | Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid | Implementatiewet toegankelijkheidsvoorschriften |
De wet digitale toegankelijkheid in andere landen
Buiten de Europese Unie (EU) zijn ook veel landen die verschillende wetten over toegankelijkheid hebben. De Verenigde Staten en Canada hebben bijvoorbeeld meerdere verschillende wetten die elk een ander toepassingsgebied hebben. Denk bijvoorbeeld aan de Americans with Disabilities Act (ADA), sectie 508 van de Rehabilitation Act en de Accessibility for Ontarians with Disabilities Act (AODA).
Het belang van WCAG
De WCAG zelf is geen wetgeving, maar een standaard of set van eisen. In vrijwel alle wet- en regelgeving rond digitale toegankelijkheid wordt wel naar de WCAG verwezen. Daarom zijn deze eisen zo belangrijk. Je hoeft in veel gevallen niet eens alle wet- en regelgeving uit te pluizen, want wanneer je voldoet aan de WCAG, voldoe je vaak ook al voor een groot deel aan de wet.
